In Vele goden onderscheidt Max Weber twee grote typen van ‘religieuze wereldafwijzing’: mystiek en ascese. Hij gebruikt deze tweedeling om de grote wereldgodsdiensten van elkaar te differentiëren en vervolgens te koppelen aan de invloed die zij hebben binnen de samenleving.

Vele goden is een kerntekst in Webers beschouwingen over het ‘wereldhistorische proces van rationalisatie’ en de rol die religies hierin hebben gespeeld. Weber bespreekt de relatie tussen rationalisatieprocessen en de differentiatie van de samenleving in aparte waardesferen: religie, economie, politiek, kunst en erotiek. De uitwaaierende rationalisatie van het leven vormt, zowel moreel als politiek, een opgave die nooit bevredigend kan worden opgelost, en zeker niet ‘rationeel’.

‘De aloude, vele goden, onttoverd en dus in de gedaante van onpersoonlijke machten, staan op uit hun graven, proberen ons leven in hun greep te krijgen en hervatten hun eeuwige onderlinge strijd.’ – Max Weber in Wetenschap als beroep

Max Weber (1864‑1920) is een van de grondleggers van de sociologie. Bij Boom verschenen zijn hoofdwerk De protestantse ethiek en de geest van het kapitalisme in Nederlandse vertaling, evenals zijn klassieke essays Wetenschap als beroep en Politiek als beroep.