Het wezen van de politiek ligt in de strijd om de macht. Rechts versus links, Nederlandstaligen versus Franstaligen, arbeiders versus patroons, … Wie het relaas van de Belgische politieke geschiedenis leest, stelt vast dat macht in een verdeelde samenleving over vele handen verspreid zit. Dat remt snelle hervormingen af, maar het houdt ook groepen en machtscentra in evenwicht. Macht in politiek België is vaak ongrijpbaar, maar daarom niet onbegrijpelijk.

In dit boek volg je de evolutie van het politieke machtsspel in België. Het is een beknopt overzicht dat je inzicht geeft in de grote ontwikkelingslijnen en de belangrijkste scharniermomenten van de Belgische politiek. Het boek start in 1830 en schetst de fundamentele evoluties van het politieke bestel tijdens de negentiende eeuw, over de schok van de beide wereldoorlogen. Het eindigt bij de recente periode, waarin je Vlaanderen en België niet langer kan beschrijven zonder tegelijk te wijzen op de Europese context.

---

Inhoudsopgave:

Inhoud
X WOORD VOORAF 9
X DE BELGISCHE REVOLUTIE 12
Achtergronden, oorzaken en aanleiding 14
Het verloop van de revolutie 18
De Belgische natiestaat 24
X HET POLITIEKE SYSTEEM IN DE NEGENTIENDE EEUW 28
Rechten en vrijheden 30
Een parlementaire monarchie 32
Cijnskiesrecht en meerderheidsstelsel 34
Een unitaire Staat 37
Politieke partijen 40
De grondwet in de praktijk 42
X VAN UNIONISME NAAR PARTIJREGERING 46
Unionisme, koning en Kerk 48
Vrijmetselarij, liberale oppositie en partijregering 54
De liberale regering-Rogier en het revolutiejaar 1848 56
X HET LIBERALE BELGIE 58
Sociaal-economische verschuivingen 60
Overwicht van de liberale partij en groeiende levensbeschouwelijke tegenstelling 62
Het regeringsbeleid 63
De radicaal-liberale stroming en de regering-Frère-Orban 67
De katholieke reactie en de schoolstrijd 70
X KRACHTEN VAN VERANDERING 74
Naar een verstedelijkte en industriële samenleving 76
Nieuwe politieke stromingen 78
X DERTIG JAAR KATHOLIEK BEWIND 90
Beheerste democratisering 92
Sociaal beleid, taal- en onderwijspolitiek 98
Reacties 104
X BUITENLANDS EN MILITAIR BELEID 106
1848-1870: neutraliteit onder Franse dreiging 108
Belgische desinteresse en koninklijke koloniale politiek 113
De Belgische neutraliteit onder druk 118
6 DE ONGRIJPBARE MACHT
X NATIONALE UNIE EN ACTIVISME TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 120
België in de oorlog 122
Nationale unie 123
Activisme en frontbeweging 125
Het einde van de neutraliteit 127
X HET DEMOCRATISCHE GETIJ NA DE EERSTE WERELDOORLOG 130
De schok van de oorlog: Loppem 132
Grenzen aan de democratie: muntsanering en conservatieve reactie 138
Invloed van de democratisering op de verkiezingen, de partijen en de werking
van het parlementaire stelsel 141
X CRISIS VAN DE DEMOCRATIE IN DE JAREN 1930 148
De Grote Depressie en de nieuwe rol van de overheid in de economie 150
Staatshervorming en ‘nieuwe orde’ 153
Politieke destabilisering en hervorming 157
X CONFLICTBEHEERSING IN DE BINNENLANDSE POLITIEK IN HET INTERBELLUM 162
Tijdelijke pacificatie in het onderwijs 164
Sociale politiek en ‘corporatisme’ 167
Taalpolitiek en regionalisme 171
X ZOEKTOCHT NAAR EEN NIEUW VEILIGHEIDSSTATUUT IN HET INTERBELLUM 178
“Een kleine grootmogendheid” 180
Locarno en de collectieve veiligheid 183
De ‘onafhankelijkheidspolitiek’ 185
X DE TWEEDE WERELDOORLOG EN ZIJN LANGE NASLEEP 188
Oorlog en bezetting 190
Normalisering en democratisering na de Bevrijding 198
Repressie en koningswestie 202
X VAN SOCIAAL PACT TOT SCHOOLPACT 210
Pacificatie of polarisatie? 212
De institutionalisering van sociale zekerheid en sociaal-economisch overleg 213
Van schoolstrijd tot Schoolpact 220
Het hoogtepunt van de verzuiling 224
X KOUDE OORLOG, ATLANTISCH BONDGENOOTSCHAP EN WEST-EUROPESE INTEGRATIE 226
X BELGIE OP EEN KEERPUNT 238
Het einde van een kolonie 240
De Vlaams-Waalse tegenstelling 247
X PARTICRATIE 256
Nieuwe verhoudingen tussen de partijen 258
Nieuwe verhoudingen binnen de partijen 265
Inhoud 7
X FEDERALISERING VAN DE BELGISCHE STAAT 272
Het einde van de unitaire staat 274
Het Egmontpact of het voorbeeld van een mislukte pacificatie 280
De kronkelige weg naar het federalisme 283
De geldstromen van de staatshervormingen 289
X VAN GOLDEN SIXTIES NAAR HERSTELBELEID 294
Sociale programmatie en economische expansie 296
De economische crisis van de jaren 1970 298
Twee decennia besparen (1981-1999) 303
kenmerken van dertig jaar economisch beleid 308
X BELGEN EN VREEMDELINGEN 312
Historiek van de immigratie 314
Integratie van de ‘nieuwe Belgen’ 318
X LEGITIMITEIT ONDER DRUK 326
Het einde van de Koude Oorlog en zijn gevolgen 328
Crisis van vertrouwen: politie en justitie onder vuur 332
X POLITIEKE HERVERKAVELING. DE NADAGEN VAN EEN REGIME 342
Het ‘Belgische’ partijlandschap 344
Politieke herverkaveling na ‘zwarte zondag’ 351
Acht jaar paars(-groen) 354
De mislukte restauratie van de christendemocratie 360
X CODA HET POLITIEKE CENTRUM IN DE VERDRUKKING 364
Het vlinderakkoord van 2011 366
De bocht van N-VA: de regering-Michel 369
X Bijlage 1. Lijst van Belgische regeringen sinds 1831 373
X Bijlage 2. Beknopt overzicht van de wijzigingen in het kiesstelsel sinds 1831 376
X Nuttige overzichtswerken 378
X Lijst van afkortingen 379
X Personenregister 382